บันทึกจากเจ้าอาวาส

ลำดับที่ ๕๙

---

                    
                                                   พระพรหมบัณฑิต 
                                       (ประยูร ธมฺมจิตฺโต ป.ธ.๙, ศ.,ดร.)
                          ราชบัณฑิตกิตติมศักดิ์,  กรรมการมหาเถรสมาคม, 
                        เจ้าคณะภาค ๒, เจ้าอาวาสวัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร
                        อธิการบดีมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

                                                   

                                                          ปริศนาธรรมวันสงกรานต์*


          ปริศนาธรรมของวันสงกรานต์ ที่กบิลพรหมได้ถามธรรมบาลกุมารว่า "เช้าราศีอยู่ที่ไหน เที่ยงหรือกลางวันราศีอยู่ที่ไหน และเย็นหรือค่ำราศีอยู่ที่ไหน"

          คำตอบได้เฉลยไปแล้วว่า "เช้าราศีอยู่ที่หน้า เที่ยงหรือกลางวันนั้นราศีอยู่ที่อก และเย็นราศีอยู่ที่เท้า มีอธิบายขยายความว่า ตื่นเช้าขึ้นมาต้องล้างหน้า ตอนกลางวันอากาศร้อน ต้องพรมน้ำหรือเอาน้ำมาลูบอก ในช่วงเย็นจะขึ้นบ้านเข้านอนต้องล้างเท้า"

          นี้เป็นปริศนาธรรมที่หมายถึง เช้าเป็นปฐมวัย เที่ยงเป็นมัชฌิมวัยคือวัยกลางคน และเย็นก็คือปัจฉิมวัย เวลาเช้าตื่นขึ้นมาแล้วก็ทำงาน ช่วงปฐมวัยหาสิ่งที่เป็นเงินเป็นทอง เป็นการศึกษาหาความรู้เพื่อหน้าตาเหมือนราศีอยู่ที่หน้า เวลาเที่ยงเป็นเวลาที่จะต้องหาความสุขทางจิตใจ เมื่อเข้ามัชฌิมวัย คล้อยไปแก่เฒ่าแล้ว ก็จะต้องเข้าวัดเข้าวา ฟังเทศน์ฟังธรรมเวลาเย็นหรือค่ำเป็นปัจฉิมวัย ก็เตรียมตัวเดินทาง ล้างเท้าก็คือเอาบาปมาล้างด้วยบุญกุศลเพื่อไปสู่สุคติ

          มีนิทานเล่าว่า สฟิ้งกซ์เป็นสัตว์ที่น่ากลัวมาก ชอบจับคนกินเป็นอาหารโดยจะไปดักอยู่ในทะเลทราย เวลาคนผ่านไปผ่านมา สฟิ้งกซ์ก็จะถามคำถามว่า สัตว์อะไรเอ่ย ตอนเช้าเดิน ๔ ขา กลางวันเดิน ๒ ขา ตอนเย็นเดิน ๓ ขา ใครตอบผิดสฟิ้งกซ์จะจับกิน ใครตอบถูกจะถูกปล่อยตัวไป มีคนแต่งเป็นคำประพันธ์ว่า

          ตอนเช้าเจ้าสี่ขา เดินไปมาร้องไห้แง
          เที่ยงวันกลับผันแปร เดินสองขาน่าแปลกใจ
          สายัณห์ตะวันรอน กลับเดินจรสามขาได้
          สัตว์นี้คืออะไร แม้รู้ไซร้จงตอบมา

          คนส่วนมากตอบไม่ได้ จึงถูกสฟิ้งกซ์จับกินหมด
          ผู้ที่ตอบได้ชื่อ โอดิปุส (Odypus) โอดิปุสตอบว่า สัตว์ที่ว่านี้ก็คือมนุษย์นั่นเอง มนุษย์ ตอนเช้าเดิน ๔ ขา หมายถึงในปฐมวัย เมื่อยังเด็กคลาน ๔ ขา ใช้สองแขนสองขา รวมเป็น ๔ ขา คลานไปมาร้องไห้แงๆ เที่ยงวันก็หมายถึงมัชฌิมวัยโตใหญ่ขึ้นเดิน ๒ ขาเหมือนเราท่านทั้งหลายนี้แหละ ตกเย็นสายัณห์ตะวันรอน เป็นปัจฉิมวัย เดิน ๒ ขาไม่ไหว ต้องมีไม้เท้ามาช่วยค้ำอีกหนึ่งขา ก็เลยกลายเป็น ๓ ขา

          สฟิ้งกซ์ก็เลยหมอบตายอยู่ตรงนั้นเอง แล้วคนก็นำเอามาสร้างเป็นสฟิ้งกซ์ ตัวเป็นสิงโต หน้าเป็นคน หมอบอยู่หน้าพีระมิดที่ประเทศอียิปต์
 

---

*จากพระธรรมเทศนา ๕๗ กัณฑ์ เรื่องสัทธากถา ว่าด้วยศรัทธา
  สมัยดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมโกศาจารย์ (ประยูร ธมฺมจิตฺโต ป.ธ.๙,ศ.,ดร.)
  แสดง ณ พระอุโบสถวัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร เขตธนบุรี กรุงเทพมหานคร ๒๐ เมษายน ๒๕๕๑

---

ข้อมูลอื่นๆ
>>>ขอเชิญเที่ยวงานฉลองวัด "ประยุรวงศาวาสวรวิหาร วัดรั้วเหล็ก" ๑๘๗ ปี 
>>>รวมภาพบรรยากาศ ในงานฉลองรางวัลยูเนสโก ๑๓-๑๖ พ.ค.๒๕๕๗ 
>>>เจดีย์วัดประยุรวงศาวาสฯ มรดกทางวัฒนธรรม
>>>เจดีย์ที่มีแกนกลางแบบอยุธยา มีอุโมงค์ที่ให้คนเข้าไปดูได้ ได้รับรางวัลที่ ๑ จากยูเนสโก
>>>"เจดีย์พระประธาน" วัดประยูรฯ ชนะเลิศประกวดอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรม 
>>>'เจดีย์พระประธาน' วัดประยูรฯ ชนะเลิศประกวดอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมฯ จากยูเนสโก 
>>>Award of Excellence
>>>วัดประยุรวงศาวาสฯ คว้ารางวัล "ยูเนสโก" 
>>>"วัดประยุรวงศาวาส" ในสายตา UNESCO 
>>>พระบรมธาตุมหาเจดีย์ วัดประยุรวงศาวาสวรวิหารได้รับรางวัลยอดเยี่ยม อันดับ ๑
>>>เขามอ หรือ เขาเต่า

---